Zbigniew Horbowy

27 grudnia 2021 | Honorowi i zasłużeni obywatele

Urodził się 28 października 1935 r. Zmarł 17 czerwca 2019 r.

Zbigniew Horbowy urodził się w 1935 r. na kresach wschodnich Rzeczypospolitej w Łanczynie, w dawnym woj. stanisławowskim. Po II wojnie światowej wraz z rodziną został przesiedlony do Kargowej. Tu ukończył podstawówkę. Do liceum dojeżdżał do Wolsztyna. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych we Wrocławiu, w klasie szkła pod kierownictwem Stanisława Dawskiego.

Swoje zdolności plastyczne dokumentował już od wczesnych lat szkolnych. Wielokrotnie nudząc się na lekcjach, na karteczkach tworzył swoje pierwsze prace plastyczne. Będąc już uczniem LO we Wolsztynie zaprzyjaźnił się z Jerzym Antkowiakiem. (Najbardziej znany projektant Mody Polskiej. I prawdopodobnie najbardziej charyzmatyczny projektant mody w PRL). Interesował się mechaniką i myślał o studiach politechnicznych. Kończąc liceum, zgodnie z życzeniem mamy złożył dokumenty na politechnikę, jednak namówiony przez przyjaciela, Jerzego Antkowiaka, zdał razem z nim egzaminy wstępne do Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych we Wrocławiu.

KARIERA NAUKOWA

We wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych Zbigniew Horbowy przeszedł wszelkie szczeble kariery – od studenta do rektora (był nim dwie kadencje). Tytuł profesora otrzymał 1989 roku. Rektorem tej uczelni był w latach 1999-2005.

Zbigniew Horbowy zajmował się wzornictwem przemysłowym, szkłem unikatowym i użytkowym. Był profesorem na Wydziale Ceramiki i Szkła wrocławskiej ASP oraz rektorem tej uczelni w latach 1999-2005. Jak podkreślono w biogramie zamieszczonym na stronie ASP, „artysta uważany jest za projektanta, który w Polsce jako jeden z pierwszych twórców odszedł od tradycyjnych wzorów i utorował drogę nowemu myśleniu w dziedzinie szkła artystycznego. „Reformator polskiego wzornictwa i pierwszy „rasowy” designer w Polsce. Stworzył imponującą kolekcję form użytkowych produkowanych masowo, jak i pokaźny zbiór dzieł unikatowych” .

Prof. Horbowy miał w swoim dorobku ponad 30 polskich i zagranicznych wystaw.

Edukację artystyczną odbierał w pracowni szkła ówczesnego rektora Stanisława Dawskiego. Pracę dyplomową zrealizował w 1959 w Hucie Szkła „Sudety” w Szczytnej, wykonując pełny zestaw naczyń użytkowych ze szkła (jako pierwszy student tej uczelni). W hucie tej podjął także pierwszą pracę po studiach, jako projektant w Ośrodku Wzornictwa, którym w późniejszych latach również kierował. Związany był później z Hutą Szkła Artystycznego „Barbara” w Polanicy Zdroju, gdzie od 1975 jako kierownik artystyczny prowadził eksperymentalne studio projektowe. Angażował się wówczas w organizację polanickich plenerów szklarskich – w latach 1978–1989 był ich organizatorem i komisarzem. Z jego inspiracji powstała Pracownia Szkła Artystycznego „Inco” we Wrocławiu.

Od 1965 podjął pracę dydaktyczną na macierzystej uczelni, pracując jednocześnie w przemyśle. W ciągu 40 lat przeszedł wszystkie szczeble naukowe i administracyjne PWSSP.

W 1989 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Był kierownikiem pracowni i Katedry Szkła, prodziekanem, dziekanem, prorektorem. W kadencji 1999-2005 pełnił funkcję rektora uczelni (noszącej od 1996 nazwę Akademii Sztuk Pięknych). Był członkiem senatu tej uczelni. Jego uczniami byli znani artyści m.in. Czesław Zuber, prof. Małgorzata Dajewska, prof. Kazimierz Pawlak, Janusz Robaszewski i dr Mariusz Łabiński.

Mieszkał w Polanicy Zdroju, prowadząc własne studio projektowe, opracowując m.in. projekty opakowań szklanych polskich alkoholi (m.in. dla Lubuskiej Wytwórni Wódek Gatunkowych „Polmos” w Zielonej Górze).

TWÓRCZOŚĆ

Profesor Zbigniew Horbowy uważany jest za projektanta, który w Polsce jako jeden z pierwszych twórców odszedł od tradycyjnych wzorów i utorował drogę nowemu myśleniu w dziedzinie szkła artystycznego. Uznawany jest za twórcę rewolucyjnego, który wyniósł projektowanie szkła artystycznego na wyższy poziom. Cenił proste i surowe formy. Jego wzory opierają się na prostej konstrukcji, ekonomice formy, oszczędnej kolorystyce, chłodnej, obiektywnej linii. W wielu opiniach uważany jest również za reformatora polskiego wzornictwa i pierwszego „rasowego” designera w Polsce. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w. w sklepach poszukiwano szkieł Horbowego, co w czasach PRL było zjawiskiem wyjątkowym.

W opisach twórczości Horbowego podkreśla się upodobanie artysty do zwartych kształtów oraz prostych, wręcz surowych form. Dużo uwagi poświęca na eksperymenty technologiczne wzbogacające kolorystykę i różnicujące konsystencję szkła poprzez dodawanie do masy szklanej związków metali.

Artysta eksperymentując – opracował technologię „antico”, czyli szkło, które posiadało wewnętrzną strukturę z charakterystycznymi pęcherzykami powietrza i wżerami, tworzył szklane naczynia olśniewające kolorem.

Profesor chętnie podejmował projekty i realizację dużych form architektonicznych w szkle, m.in. witraży o pow. 180 m² do kościoła (pw. Św. Jadwigi) w Częstochowie, kompozycji przestrzennych w Wytwórni Filmów Fabularnych we Wrocławiu, szklanych realizacji w firmach Cuprum i Provent we Wrocławiu. Projektował dla zielonogórskiego Polmosu.

Największą pasją artysty były jednak kieliszki, których zaprojektował kilkaset wzorów, m.in. z czaszami, półkoliste, „tulipanowe”, z rozmaicie wyprofilowanym wlewem, proste cylindryczne – o różnych wielkościach i w wielu kolorach. Część z nich prezentowana jest na wystawie stałej Muzeum Narodowego we Wrocławiu „Cudo-Twórcy”.

Flakony i kielichy autorstwa Zbigniewa Horbowego zachwyciły świat – trafiały na królewskie dwory (m.in. do szacha Rezy Pahlaviego), do gabinetów głów państw i ambasad.

Był ikoną polskiego szkła, znakomity projektant, reformator polskiego wzornictwa szkła.

NAGRODY

Projekty Zbigniewa Horbowego cenione są wśród kolekcjonerów na całym świecie, za swoje prace otrzymał wiele wyróżnień i nagród.

• nagroda Ziemi Kłodzkiej w 1961,
• nagroda Centralnej Rady Wzornictwa w 1964,
• nagrody Ministra Kultury i Sztuki: 1962, 1969, 1975, 1979,
• złote medale na wystawach: Jablonec 1973, Triennale Szkła w Kłodzku 1986,
• srebrny medal na wystawie w Erfurcie w 1974,
• nagrody na Ogólnopolskich Wystawach Szkła w Katowicach w latach 1977 i 1979,
• nagroda Miasta Wrocławia w 1978,
• Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – srebrny (2005),
• 16 marca 2009r. we Wrocławiu, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdan Zdrojewski odznaczył Złotym Medalem Zasłużony Kulturze- Gloria Artis,
• Diament Wrocławia – nagroda Towarzystwa Miłośników Wrocławia, 2018.
• odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

WYSTAWY

W jego dorobku było ponad 30 wystaw indywidualnych, m.in.: Wrocław 1961, Warszawa 1966, Sofia, Budapeszt i Wiedeń w 1968, Malbork 1970, Berlin i Drezno w 1971, Wrocław, Hradec Králové i Pardubice w 1972, Kłodzko 1973, Poznań i Wrocław 1975, Bremerhaven 1978, Poznań 1980, Wrocław 1986, Kłodzko 1987. Wziął udział w ponad 80 wystawach zbiorowych, z których ważniejsze to: Wrocław 1960, Kraków i Liége 1963, Berlin, Praga, Budapeszt, Belgrad, Sofia i Wiedeń w latach 1962–1963, Warszawa i Hannover w 1964, Paryż i Sztokholm w 1967, Warszawa 1969, Berlin 1972, Jablonec 1973, Duisburg, Wiedeń, Praga, Erfurt i Wrocław w 1974, Kłodzko 1976, Katowice i Drezno 1979, Wrocław 1980, Sztokholm, Mariańskie Łaźnie, Moskwa i Sofia 1988, Düsseldorf 1989, Rühimäki 1996.

W 2017. w Muzeum Ziemi Lubuskiej otwarto wystawę prac prof. Horbowego – „Magia szkła”. Dokładnie w 30. rocznicę powstania w tej instytucji galerii autorskiej artysty, do której stworzenia namówił wówczas wrocławskiego projektanta szkła ówczesny dyrektor MZL dr Jan Muszyński.

Wziął udział w ponad 80 wystawach zbiorowych. Jego szkło trafiło do wielu muzeów (m.in. w Dubaju) i prywatnych kolekcji.

DZIEŁA ZBIGNIEWA HORBOWEGO MOŻNA OGLĄDAĆ:

• w Muzeum Ziemi Kłodzkiej w Kłodzku wśród eksponatów stałej ekspozycji szkła artystycznego, w Wałbrzyskiej Galerii Sztuki BWA „Zamek Książ” w Wałbrzychu wśród eksponatów ekspozycji szkła artystycznego,
• w Galerii Ceramiki i Szkła BWA we Wrocławiu, na ścianie budynku Filharmonii Wrocławskiej – kompozycja przestrzenna projektowana wspólnie z Katarzyną Karpinską,
• w holu Zakładu Ozonowania Wody Wodociągów Wrocławskich – kompozycja ceramiczno-szklana.

Dorastał w Kargowej uczył się i wychowywał tak wielce utalentowany, znany w całym kraju i na świecie profesor. Przez wszystkie lata swojej pracy zawodowej nie zapominał o Kargowej. Często odwiedzał nasze miasteczko, interesował się zmianami jakie zachodzą w gminie. Niejednokrotnie podkreślał, że pochodzi z Kargowej.

Uchwałą nr 0007.74.2019 z dnia 28 października 2019 r. został uhonorowany tytułem „Honorowego Obywatela Kargowej”.