Historia Kargowej

27 grudnia 2021 | Historia

Pierwsza wzmianka o Kargowej, dotycząca jej ówczesnego właściciela Dzierżykraja, pochodzi z 1360 roku. W 1641 roku miejscowość nabył hrabia Jerzy Unrug. W rękach jego potomków Kargowa pozostała do roku 1837, kiedy rząd pruski w drodze przymusowego wykupu przejął miasteczko i dobra. Już wtedy Kargowa była znaczącą wsią, na co wskazuje otrzymanie w 1637 roku z nadania Władysława IV przywileju czterech jarmarków w roku i jednego targu w tygodniu. W 1661 roku król Jan Kazimierz w uznaniu wojenych zasług Krzysztofa Unruga w walkach z Tatarami, Kozakami i Szwedami wydał przywilej przyznający Kargowej pełne prawa miejskie

Domy przy rynku i przyległych ulicach pochodzą z połowy XIX wieku i posadowione są w miejscach wcześniejszych – drewnianych, które padły ofiarą pożaru miasta w 1855 roku. Najstarsze budynki mieszkalne – parterowe ustawione szczytowo, charakterystyczne dla dawnej zabudowy miejskiej zachowały się przy ulicy 27 stycznia. Jednak nie tylko oryginalne rozplanowanie i liczne budowle pochodzące z XVIII i XIX wieku stanowią o wartościach miasteczka jako zespołu urbanistycznego. Na wyróżnienie zasługują przede wszystkim takie zabytki jak ratusz (będący drugim z kolei zbudowanym w miejscu starego, wzniesionego w 1729 – 1745 – spalonego w pożarze 1855), kościoły oraz pałac i związany z nim zespół parkowy.

Pałac stanowi dawną rezydencję właścicieli miasta – rodu Unrug. Pochodzi z XVII wieku. w 1730 roku szambelan królewski Karol Unrug przekazał pałac królowi Augustowi Mocnemu w dożywocie z prawem przebudowy i rozbudowy. Jako przyczynę doraźną podano konieczność stworzenia dogodnego miejsca postoju na trasie z Warszawy do Drezna. Śmierć króla przeszkodziła w zrealizowaniu do końca zaplanowanej rozbudowie. Po spaleniu odbudowany został tylko stary pałac Unrugów, jednak bez architektonicznych dekoracji i wewnętrznego wystroju. Jedynym elementem ożywiającym fasadę budowli jest trójuskokowy wklęśle ryzelit, ujęty półkolumnami i pilastrami, zwieńczony faliście łamanym szczytem. W środku zachowały się barokowe kominki. Obok pałacu stoi barokowa oficyna i budynek gospodarczy..

Jednym z ulubionych miejsc wypoczynku Kargowian jest przylegający do pałacu park, który powstał w pierwszej połowie XVII wieku z wykorzystaniem ozdobnego ogrodu. Barokowy charakter kompozycji podkreśla asymetryczność układu z centralną osią biegnącą przez dziedziniec, środek pałacu i grabową aleję we wschodniej części parku. Granice parku wyznaczają aleje: grabowa i lipowo – kasztanowa, których wiek szacowany jest na 250 lat i znacznie młodsza aleja kasztanowa. W parku o powierzchni 6,5 ha występuje 25 gatunków drzew. Do najcenniejszych w kompozycji przestrzennej parku należą: platany, buki, daglezje, cisy, kłęk kanadyjski i perłowiec japoński. Najczęściej odwiedzany przez kolejne już pokolenia mieszkańców miasteczka jest rozłożysty buk o obwodzie 750 cm i 28 m wysokości.

Ratusz swój obecny kształt zawdzięcza rozbudowie w 1856 roku i późniejszym przeróbkom. Wmurowana we frontowej ścianie tablica upamiętnia wydarzenie, dzięki któremu Kargowa przeszła do historii jako jedyne miasteczko zachodniej Rzeczypospolitej, w którym garnizon dowodzony przez kapitana Więckowskiego stawił zbrojny opór przeciw postanowieniom II rozbioru Polski. Oddana do użytku w 1986 roku szkoła podstawowa nosi imię bohaterskiego Polaka.

W mieście są dwa kościoły. Kościół Poewangelicki obecnie pomocniczy, św. Maksymiliana Kolbego, wzniesiony na miejscu starej budowli. Prosty w założeniu i bryle posiada stylowe cechy późnegoklascyzmu. Na uwagę zasługują także budowle poło- żone we wsiach oraz okolicach należą- cych do gminy. Nadmienić należy, iż tereny gminy w XIX i na początku XX wieku były znacz- nym producentem winogron, z których wyrabiano wino w okolicznych winiarniach.

Pałac w Wojnowie wzniesiony na miejscu starego w 1910 roku w formie neobarokowej. Do roku 1914 w pałacu mieszkał książę holenderski Bernhard von Lippe-Biesterfeld. Obecnie pałac dostosowany jest do pełnienia funkcji leczniczych dla dzieci.